گنبدجبلیه

این اثر ارزشمند تاریخی که تنها بنای ساخته شده از سنگ است ، در خاور کرمان و در جوار جنگل قائم و در دامنه ی شیوشگان قرار دارد. قدمت این بنای 8 ضلعی به عصر ساسانیان می رسد هر چند که در این مورد نظرات دیگری نیز وجود دارد.اگر چه انگیزه ی احداث این گنبد به درستی معلوم نیست و از کاربری سابق آن اطلاعی نداریم، با این همه امروز از آن به عنوان موزه ی سنگ استفاده می شود.این گنبد به گنبد گبری نیز شهرت دارد،گویا قبر یکی از عرفا به نام سید محمد تباشیری نیز در آن واقع شده است. ضمناً از وجود مقبره‌های دیگری در این مجموعه یاد شده که مستندی در این مورد وجود ندارد. ابوعلی محمد بن الیاس در قرن چهارم هجری آن را تعمیر کرده است. افسانه ای است که این گنبد را با ملات شیر شتر ساخته اند تا بنا ترک بر ندارد!

ساختار این بنا، شاید نشانی از پافشاری معمار و سازنده آن بر نشان دادن آگاهی ریاضی خود باشد، زیرا بنای یاد شده در پایین 8 ضلعی،طبقه دوم 16 ضلعی، طبقه سوم به گونه ای 32 ضلعی و سرانجام گنبدی دایره‌ای آن را به پایان می رساند یعنی دایره از اضلاع بی شماری تشکیل شده است.

باغ شاهزاده ی ماهان

باغ شاهزاده یكی از عالی‌ترین و زیباترین باغ‌های سنّتی ایران محسوب می شود. این باغ در نیم فرسنگی ماهان در دامنه ی كوه‌های تیگران جلوه گری می‌كند و از یادگارهای عبدالحمیدمیرزا فرمانفرما حاكم كرمان،در دوره‌ی قاجاریه (1297 هجری) است. در جریان احداث این باغ مردم منطقه دچار زحمات زیادی بوده‌اند.گویند كه چون خبر مرگ ناگهانی حاكم را به ماهان بردند، بنّایی كه مشغول تكمیل سردر ساختمان بود، تغار گچی را كه به دست داشت، محكم به دیوار كوبید و كار را رها كرد و رفت؛ آن طور كه جای خالی كاشی‌ها همچنان بر سردر ورودی خودنمایی می‌كند. این باغ، دارای سردر ورودی بسیار زیبا، عمارت شاه نشین و حمام است. از قسمت‌های ارزشمند باغ، شبكه‌ی آب رسانی و حوض‌های آن است كه در محور مركزی باغ قرار دارد. در جلوی عمارت اصلی،حوض بزرگی با پنج فواره مشاهده می‌شود و آب این حوض كه سرچشمه‌ی آن قنات معروف تیگران است، به پاشویه ی سنگی اطراف آن ریخته و از آنجا آبشارگونه به طرف ده شرشره جاری می‌شود. این شبكه ی آب رسانی از نظر طراحی، شاهكار محاسبه و دقت به شمار می‌رود. بازسازی باغ شاهزاده بعد از پیروزی انقلاب در سال 1370 همزمان با برگزاری كنگره‌ی خواجوی كرمانی انجام شد.

حمام گنجعلی خان

حمام گنجعلی خان تا سال 1316 هجری شمسی مورد استفاده عموم قرار می‌گرفته و در سال 1350 پس از مرمت و بازسازی به موزه‌ی مردم شناسی تبدیل شده است، مجسمه‌هایی توسط اساتید دانشكده ی هنر دانشگاه تهران (استاد میربابایی و نشان تانیك) طراحی و در قسمت‌های مختلف حمام قرار داده شده تا بدین وسیله صحنه‌هایی از استحمام به شیوه ی سنتی به معرض نمایش گذاشته شود.

تخت درگاه قلی بیگ

این بنا به صورت‌یك تخت با عمارتی مكعب شكل در وسط با طاق نماهایی در چهار طرف احداث شده است.

«درگاه قلی بیگ» از نواد گان «بیرام بیگ» و از امرای اواخر دوره ی صفویه و رئیس ایل افشار در كرمان بوده است. استاد باستانی پاریزی می‌نویسد: «درگاه قلی بیگ» در جوار باغ بیرم آباد در دل كوه ساختمان زیبایی به وجود آورد و در پایین كوه، نیز دریاچه‌ای ایجاد کرد و آب قریه ی سرآسیاب را با مجرایی كه دردل سنگ كنده بود به پایین دریاچه رساند، آثار دریاچه هنوز باقی است. پسر درگاه قلی بیگ، در زمان نادرشاه حكمران كرمان شد. از فعّالیّت‌های حكومتی درگاه قلی بیگ اطلاعی در دست نیست. ولی سرانجام به سال 1108 هجری قمری وفات یافت و او را در همین مكان به خاك سپردند. سنگ مرمری بر روی قبر اوست كه در پایین آن با خط ثلث، صلوات بر دوازده امام و بالای آن اسم متوفّی نقرشده است. چند نفر دیگر از بزرگان این طایفه از جمله مجدالاسلام و محمود دبستانی (امین الاسلام) و دختر پرویز دبستانی در این مکان مدفون هستند.

قلعه دختر

قلعه دختر آن چنان استوار و رخنه ناپذیر بوده که این نام را بر آن نهاده اند، یعنی چون دختر،بکر و دست نخورده باقی می ماند و دشمن با یورش، نمی تواند آن را بگشاید.قلعه دختر از قدیمی ترین آثار موجود در شهر کرمان است که قدمت آن تا 3000 سال نیز بیان شده و جمعاً سه مجموعه نظامی به نام های قلعه کوه،قلعه دختر و قلعه اردشیر را در خود جای داده و تا قرن هفتم قابل استفاده بوده است آن گونه که ابوحامدافضل کرمانی،مورخ بزرگ که از او به عنوان بیهقی ثانی نام برده می شود، در اثر ارزشمند و معروف خود به نام المضاف الی بدایع الازمان ( ص 51 ) می نویسد: « فترت بعد از غز نیز در حقیقت مزید آفت بوده،لشکریان خراسان از شمال و سپاه فارس از باختر،همچون کرکس هایی که گویی لاشه شتری در بیابان کرمان دیده اند، از هر طرف هجوم آوردند. قوام الدین زوزنی در اوایل قرن هفتم به کرمان می آید و چون در جیب و خانه ی مردم چیزی نمی بیند، قلعه دختر را خراب می کند و دو سه پاره دیگ سنگین از آنجا بیرون می آورد که در وی تاجی زرین و چند ظرف زر و نقره ( 15 من زر و 27 من نقره ) می یابد و البته همه را به خراسان می فرستند.»